برچسب: انتقال عفونت

نمونه برداری بیمارستانی

نمونه برداري از محیط هاي بیمارستانی و وسایل پزشکی

نمونه برداري از محیط هاي بیمارستانی و وسایل پزشکی

قبل از سال 1970 ، نمونه برداري دوره اي از سطوح در محیط هاي بیمارستانی مانند کف اتاقها، دیوارها و سطوح میزها امري معمول بود. ولی در بررسی هاي انجام شده مشخص شد:

1- میزان بروز عفونت هاي بیمارستانی در ارتباط مستقیم با میزان آلودگی میکروبی سطوح محیطی نمی باشد.

2- استانداردهاي قابل اعتمادي براي ارزیابی و ارتباط نتایج کشت از سطوح محیطی و میزان بروز عفونت هاي بیمارستانی وجود ندارد.

3- روش هاي نمونه برداري از سطوح محیطی بسیار زمانبر و پرهزینه است. به خصوص در آزمایشگاه هاي میکروب شناسی بالینی که روش هاي آن براساس شناخت ارگانیسم هاي موجود در نمونه هاي بالینی طراحی شده است و نه میکروب شناسی محیطی.

از حدود 30 سال پیش بنا به توصیۀ CDC نمونه برداري و کشت دوره اي(روتین) از محیط هاي بیمارستانی کنار گذاشته شده است.

بیمارستان
بیمارستان

باید توجه داشت که سطوح و محیط هاي آلوده میکروبی در مراکز بهداشتی درمانی و بیمارستانی به عنوان مخزن بالقوه عفونت هاي بیمارستانی اهمیت دارند. بنابراین، ضدعفونی و تمیزکردن مرتب این سطوح جزء اصلی کنترل عفونت هاي بیمارستانی است. ولی این سطوح آلوده به طور مستقیم باعث انتقال عفونت نمی شوند و مهم ترین راه انتقال عفونت از سطوح محیطی به بیماران ازطریق تماس دست آلوده با بیمار است. بنابراین، شستشوي مرتب و نظافت دست ها جز اصول ابتدایی پیشگیري از عفونت هاي بیمارستانی است.

سطوح محیطی به 2 دسته تقسیم می شوند:

1- سطوح ساختمانی و مبلمان؛

2- سطوح وسایل پزشکی.

 

تعداد ارگانیسم هاي سطوح محیطی با عوامل زیر در ارتباط است:

1- تعداد افراد حاضر در محیط؛

2- میزان فعالیت افراد؛

3- میزان رطوبت؛

4-وجود موادي که رشد میکروبی را تسهیل می کند؛

5- تعداد ارگانیسم هاي موجود در هوا و میزان تهویه؛

6- تعداد موارد تماس با سطوح؛

7- نوع سطح و جهت آن(عمودي یا افقی)

  • کوکسی هاي گرم مثبت مانند استافیلوکوک ها و انتروکوک ها نسبت به شرایط خشک مقاوم اند و در غبار روي سطوح تا مدتها زنده می مانند و می توانند از راه قطرات کوچک در هوا (Droplet) نیز به بیمار منتقل شوند.
  • باکتريهاي گرم منفی در شرایط مرطوب و سطوح مرطوب بهتر باقی می مانند و از راه Droplet به ندرت منتقل می شوند
  • قارچ ها در شرایط و سطوح مرطوب و الیاف رشته اي پایدار می مانند و تکثیر می شوند.

استافیلوکوک ها

استافیلوکوک ها و گونه هاي مقاوم استافیلوکوک اورئو س MRSA

در اتاق هاي عمل، بخش هاي سوختگی و نوزادان اهمیت ویژه اي دارد. این ارگانیسم ها می توانند از طریق قطرات تنفسی جدا شده از ابتداي مجراي بینی افراد کلنیزه در محیط و روي سطوح پخش شوند و به این علت افراد مخزن اصلی و پایدار به شمار می آیند. استافیلوکوك ها از سطوح مختلفی مانند گوشی پزشکی، کف اتاق ها، چارت هاي پزشکی، مبلمان، تی شستشوي زمین، مخزن هاي آبدرمانی جدا می شوند که به جز مخزن هاي آبدرمانی در سایر موارد تاثیر محیط هاي آلوده در انتقال باکتري کم اهمیت است. این باکتري روي سطوح خشک به مدت26-27 روز زنده می ماند.

استافیلوکوک
استافیلوکوک

انتروکوک ها

انتروکوک هاي مقاوم به ونکومایسین VRE

E.faecium شایع ترین گونه جدا شده در میان انواع VRE از محیط هاي بیمارستانی است. بیماران کلنیزه مهم ترین مخزن بیماري محسوب می شوند. به ویژه بیماران با ضعف سیستم ایمنی مانند بیماران پیوندي، بیماران بستري در ICU کسانی که سابقه بستري داشته اند و آنتی بیوتیک هاي وسیع الطیف به خصوص ونکومایسین دریافت کرده اند.

انتروکوک
انتروکوک

این بیماران اگر دچار اسهال باشند، بیشتر محیط را آلوده می کنند. ممکن است تعداد زیادي از سطوح محیطی آلوده شوند، به خصوص سطوحی که بیشتر لمس می شوند، مانند میله تخت بیمار، دستگیره هاي در، گان، کاف دستگاه فشار خون، میز و صفحه کلید رایانه، میز کنار تخت بیمار و وسایل پزشکی مختلف.

آلودگی با VRE در سطوح آزمایشگاهی در بیمارستان نیز دیده شده است. انتروکوك ها بسیار مقاوم هستند و میتوانند در سطوح خشک به مدت طولانی پایدار بمانند (7 روز تا 4 ماه). درصورت آلوده شدن دست یا دستکش با این باکتري تا 60 دقیقه می توان آن را از روي این سطوح جدا کرد. تمیز کردن دقیق اتاق بیماران و وسایل پزشکی در کنترل سوش هاي MRSA و VRE اهمیت دارد، ولی در این موارد به ضدعفونی کننده هاي قوي تر نیاز نیست. این باکتري ها در مقابل آنتی بیوتیک ها مقاوم است، نه مواد ضدعفونی کننده وجود MRSA و VRE در سطوح محیطی به معنی آن نیست که بیمار با این باکتري ها آلوده خواهد شد. نمونه برداري دوره اي براي تشخیص MRSA و VRE توصیه نمی شود، ولی در مواقعی که بخواهیم اثربخشی روش هاي تمیزکردن و ضدعفونی را ارزیابی کنیم، توصیه می شود.

 

اسینتوباکترها

باکتري هاي گرم منفی در محیط ها و سطوح مرطوب پایدار می مانند و به ندرت از راه هوا منتقل می شوند. ولی اسینتوباکتر استثنا است و از راه قطره هاي کوچک در هوا نیز قابل انتقال است که یکی از دلایل عمده شیوع باکتري در سال هاي اخیر است. این باکتري در بخش هاي ICU و سوختگی شایع است و بروز آن در ماه هاي گرم سال (تیر تا آبان) بیشتر می شود. می توان اسینتوباکتر را از سطوح خشک محیطی مانند میله تخت بیمار، پیشخوان، دستشویی و ظرفشویی، کابینت، تخت بیمار، رختخواب، تشک، ملحفه، لحاف، تلفن و کف اتاقها، چارت هاي پزشکی و سطوحی که بیشتر لمس می شوند، جداکرد.

اسینتوباکترها
اسینتوباکترها

همچنین، اسینتوباکتر از سطوح و فضاي محیط هاي مرطوب مانند ونتیلاتورهاي تنفسی و دستگاه هاي بخور سرد و گرم جدامی شود. اسینتوباکترمانند استافیلوکوك اورئوس مقاوم است و روي سطوح خشک حدود 26-27 روز زنده می ماند. از آنجا که اسینتوباکتر از منابع مختلفی جدا می شود، نقش آزمایشگاه در مواردي که ضرورت داشته باشد، در پیداکردن منبع اصلی عفونت مهم است. ولی باید توجه داشت فقط جداسازي باکتري اهمیت ندارد و براي پیداکردن منبع عفونت به روش هاي بیوتایپینگ و ژنوتایپینگ(روشهاي مولکولی) نیاز است.

 

نمونه برداري میکروب شناسی از سطوح محیطی

نمونه برداری بیمارستانی
نمونه برداری بیمارستانی

موارد کاربرد نمونه برداري از محیط:

1- پیدا کردن مخزن هاي عوامل بیماريزاي بالقوه در محیط (کاربرد تحقیقاتی دارد)؛

2- ارزیابی زمان زنده ماندن ارگانیسم ها در محیط (کاربرد تحقیقاتی دارد)؛

3- پیداکردن منشاء آلودگی محیط (کاربرد تحقیقاتی دارد)؛

4- درصورت بروز اپیدمی بیمارستانی و در مواردي که شواهد اپیدمیولوژیک بر انتشار عامل عفونت از سطوح محیطی و وسایل پزشکی به عنوان منبع مخزن عفونت بیمارستانی دلالت کند، براي تایید ارتباط بین عوامل جداشده از محیط و بیمار به روش هاي مولکولی نیاز است؛

5- کنترل کیفی و ارزیابی روش هاي ضدعفونی و تمیزکردن در زمانی که نیاز باشد.

از آنجا که نمونه گیري و کشت دورهاي(روتین) از سطوح توصیه نمی شود، زمانی که به این کار نیاز باشد باید هدف، برنامه و روش مشخص باشد و قبل از نمونه گیري به این موارد توجه شود:

1- اطلاعات اولیه و دلایل اپیدمیولوژیک؛

2- محل نمونه گیري، روش، وسایل مناسب و تعداد دفعات نمونه گیري و کشت.

مجموعه این عوامل باید با همکاري کمیته کنترل عفونت هاي بیمارستانی و در هر بیمارستان با توجه به بخش هاي آن تعیین شود.

 

روش هاي آزمایشگاهی

با توجه به نبود دستورالعمل هاي استاندارد براي کشت و تفسیر نتایج آن از سطوح محیطی، بسته به نیاز واحد بهداشتی درمانی، موارد زیر باید تعریف شوند:

1- محل و روش نمونه گیري شامل روش فیزیکی نمونه برداري؛

2- تعداد نمونه هاي گرفته شده شامل زمان و ارزش بالینی؛

3- روش ارزیابی کشت و نمونه گیري شامل روش کمی وکیفی، حجم نمونه، نوع محیط کشت، محلول هاي مورد نیاز، میزان رقت ها و مواد خنثی کننده (در مواردي که نمونه برداري از سطوحی باشد که قبلاً ضدعفونی شده اند)؛

4- زمان انکوباسیون، فاصله بین نمونه گیري و انتقال آن به آزمایشگاه، تشخیص و تفسیر.

 

محیط هاي کشت براي روشهاي کمی و کیفی

1- محیط جامد(آگار) مغذي و غیرانتخابی شامل TSA یا محیط پایۀ بلاد آگار BHI یا شکلات آگار SBA5%

2- محیطهاي مایع BHIیا TSB

3- محیط هاي انتخابی جامد و مایع شامل مکانکی آگار براي گرم منفی ها Cetrimide Agar برای Pseudomonas aeruginosa ، سابرودکستروز براي قارچها و …

 

محلول ها

براي نمونه برداري و رقیق سازي از سطوح محیطی و ابزارهاي پزشکی محلول هاي مختلفی به کار می رود که پرمصرفترین آن سرم فیزیولوژي استریل سالین Nonbacteriostatic است.

نمونه برداري به وسیله سواب استریل یا اسفنج استریل انجام می شود. روش نمونه گیري در قسمت هاي بعد توضیح داده خواهد شد. پس از نمونه گیري سواب را براي استخراج ارگانیسم در محلول هاي شستشو مانند سالین استریل یا محیط مایع TSB قرارمی دهند. همچنین، به جاي این روش میتوان از محیط هاي کشت آماده استفاده کرد و سطح محیط آگار را به طور مستقیم با سطح محل نمونه برداري تماس داد. این نوع محیط ها RODAC نامیده می شوند.

  • محلول هاي شستشو براي سطوحی که ضدعفونی نشده اند شامل سالین یا TSB است.
  • محلول هاي شستشو براي سطوحی که ضدعفونی شده اند و احتمال باقی ماندن مواد ضدعفونی کننده وجود دارد باید حاوي مواد خنثی کننده مانند Lecithin + Tween 80 براي آمونیوم چهارظرفیتی یا Glycine براي گلوتاروئید و فرمالدئید یا Sodium Thiosulfate براي ید و کلرین باشد.

براي سادگی کار و در مواردي که نوع ماده ضدعفونی کننده مشخص نیست، می توان از محیط هاي مایع BHI یاTSB استفاده کرد که با غلظت دو برابر حالت عادي تهیه شده اند.

TSB×2 یا BHI براي مثال، براي 100 سی سی محیط مایع DS-TSB دو برابر حالت عادي محیط پایه را به 100 سی سی آب مقطر اضافه می کنیم.

 

کشت سطوح محیطی

روش کمی

1- از محلولی که سواب داخل آن قرار گرفته است رقت یک دهم و یک صدم تهیه می کنیم و یک دهم میلی از محلول اولیه و رقت هاي یک دهم و یک صدم را روي سطح آگارمانند کشت ادرار کشت می دهیم. پس از انکوباسیون، پلیتی را که بین 30 الی 300 کلنی دارد می شماریم و با توجه به ضریب رقت و حجم برداشت شده، تعداد باکتري را محاسبه و در واحد سطحی که نمونه گیري شده گزارش می کنیم.

نمونه برداری بیمارستانی
نمونه برداری بیمارستانی

2- روش فیلتر: در این روش حجم مشخصی از محلول حاوي ارگانیسم راکه در مراحل قبل تهیه شده از فیلتر 0/45 یا 0/22 عبورمی دهیم و سپس فیلتر حاوي باکتري را مستقیم روي آگار می گذاریم و کشت می دهیم این روش براي سطوحی که ضدعفونی شده اند مناسب است؛ چون به مواد خنثی کننده نیاز نیست در این روش پلیتی شمرده میشود که بین 20 الی 200 کلونی دارد.

3-2روش Pour plate : روشی دقیق، ولی سخت و زمانبر است 2 الی 3 سی سی محلول اولیه یا رقیق شده را با محیط کشت جامد ذوب شده در حرارت 44 الی 46 درجه مخلوط می کنیم و در پلیت می ریزیم. پس از جامدشدن، انکوبه می کنیم و باکتري هاي رشدکرده را می شماریم. باید توجه داشت که کلنی هاي عمقی به زمان بیشتري براي رشد نیاز دارند.

روش کیفی

روش انتخابی: درصورتی که به دنبال ارگانیسم هاي خاص درمیان مجموعه اي از عوامل میکروبی باشیم می توانیم از محیط TSB استفاده کنیم نیم میلی از محلولTSB را روي محیط هایی مانند مکانکی آگار یا ستریمید آگار یا محیط هاي انتخابی جهت کشت استافیلوکوكها، انتروکوكهایا … کشت دهیم.

محیط TSB اولیه را به مدت 4 الی 24 ساعت انکوبه می کنیم تا درصورتی که ، تعداد اولیه باکتري کم باشد، تکثیرشود و درصورت کدورت TSB را براي بار دوم روي محیط هاي جدید سابکالچر می دهیم.

 

نمونه برداري از سطوح محیطی

روش سواب

سواب استریل را با محیط مایع استریل یا سالین استریل آغشته می کنیم. مایع اضافی را با فشردن سواب به قسمت داخلی لوله می گیریم و از سطح موردنظر با حرکت گردشی و یکطرفه سواب نمونه برمی داریم. بهتر است این سطح اندازه مشخصی داشته باشد تا هنگام گزارش، تعداد کلنی در واحد سطح گزارش شود. پس از کوتاه کردن و دورانداختن قسمت چوبی که در تماس با دست بوده است، سواب را داخل مایع شستشو(سالین یا TSB) با حجم مشخص 5 الی 10سی سی میگذاریم.  درپوش لوله را می بندیم و 50 بار آن را سروته یا به مدت 30 ثانیه با دور بالا ورتکس می کنیم. از این محلول براي کشت هاي توضیح داده شده استفاده می کنیم.

نمونه برداری بیمارستانی
نمونه برداری بیمارستانی

روش غوطه ورکردن

می توان محلول شستشوي استریل (سالین یا TSB) را در ظرف بزرگتر و استریل ریخت (مانند ظرف هاي 50 سی سی جمع آوري نمونه BAL). درصورتی که نمونه موردنظر به اندازه اي کوچک باشد که در این ظرف جا شود، آن را درون ظرف حاوي محلول می گذاریم و به مدت 1 دقیقه به شدت تکان می دهیم. از محلول حاصل به روش هاي گفته شده کشت می دهیم. همچنین، میتوان محلول سالین یا TSB استریل را مستقیم درون ظرف ها یا لوله هاي کوچکی که مشکوك به آلودگی هستند بریزیم. به این صورت که 10 الی 50 سی سی از محلول سالین یا TSB را داخل ظرف می ریزیم و آن را 50 بار سروته می کنیم. سپس حجم معینی از آن را کشت می دهیم یا از فیلتر عبور و فیلتر را کشت می دهیم.

روش RODAC

روشی ساده، ولی بسیار پرهزینه است. محیط هاي کشت آماده مصرف روي صفحه هاي ساده پلاستیکی انعطاف پذیر قراردارند محیط ها میتوانند عمومی مانند TSAساده یا داراي مواد خنثی کننده یا انتخابی مانند مکانکی باشند.

در این روش، پس از برداشتن پوشش محافظ سطح آگار، آگار پلیت را به طور مستقیم با سطح نمونه برداري تماس می دهیم پس از گذاشتن مجدد محافظ، پلیت ها را 48 ساعت در انکوباتور قرارمی دهیم و تعداد کلونی ها را می شماریم. باید توجه داشت اگر بخواهیم از یک اتاق بیمارستانی نمونه برداریم، براي ازبین بردن خطاي انتخاب محل نمونه گیري حداقل به 15 عدد محیط RODAC نیاز داریم. براي تفسیر کشت محیط هاي RODAC جدول زیر پیشنهاد می شود.

جدول عفونت بیمارستانی
جدول عفونت بیمارستانی

در اتاق عمل در شرایط مطلوب کمتر از 5 کلنی روي محیط رشد می کند.

تشخیص

حداقل روي 2 کلونی از مجموع کلونی هاي با مورفولوژي مشابه کارهاي تشخیصی انجام میدهیم. میزان کار تشخیصی انجام شده به اهداف ابتدایی، امکانات موجود و اهداف اپیدمیولوژیک درجهت ارزیابی شیوع یک بیماري خاص بستگی دارد. در بررسی هاي اپیدمیولوژیک تشخیص تاحد گونه اجباري است. لازم به ذکر است که درحال حاضر، دقیق ترین روش براي تشخیص منبع آلودگی و راه انتقال، روش هاي تاییدي مولکولی روي باکتريهاي جداشده است.

 

تفسیر

1- لوازم پزشکی بحرانی: مانند وسایل جراحی و وسایلی که در بافتهاي استریل نفوذ می کنند؛ هیچ باکتري یا اسپوري نباید وجود داشته باشد.

2- لوازم پزشکی نیمه بحرانی: مانند آندوسکوپ که با غشاهاي مخاطی تماس دارد؛ هیچ باکتري نباید وجود داشته باشد، به جز باکتري هاي غیربیماريزاي اسپوردار مانند باسیلوس و کلستریدیومکه گاهی دیده می شود.

3- لوازم پزشکی غیربحرانی: مانند گوشی پزشکی که با پوست سالم تماس دارد باکتري هاي بیماريزا نباید وجود داشته باشد. باید توجه داشت که این معیار از جنبه میکروب شناسی است و از دیدگاه اپیدمیولوژیک، چنان که در مباحث قبل گفته شد، فقط جداسازي یک باکتري بیماريزا بر راه انتقال دلالت نمی کند و براي تایید به روش هاي بیوتایپینگ و مولکولی نیاز است.

4- سطوح محیطی غیر بحرانی: شامل سطوحی است که در تماس مستقیم با بیمار نیستند، مانند سطوح کف و دیوارها یا دستگاههایی مانند X-ray و همودیالیز؛ اصولاً این سطوح در انتقال عوامل عفونی تاثیر کمی دارند و براي این سطوح تمیزي ظاهري و نبودن بیماريزاهاي شناخته شده کافی است.

براي تشخیص میزان رعایت اصول بهداشتی در این سطوح محیطی جدول ذیل پیشنهاد می شود.

جدول عفونت بیمارستانی
جدول عفونت بیمارستانی

باید توجه داشت که رشد بیماريزاهاي خاص همیشه نشانه آلودگی سطوح نیست و ممکن است با نمونه گیري نامناسب، خطا درحین کار و مراحل پس از آن در ارتباط باشد. براي جلوگیري از گزارش اپیدمی کاذب، انجام دادن روش هاي فوق نیازمند کارکنانی دقیق، با حوصله و آموزش دیده است که تمام مراحل را به نحو احسن انجام دهند. توصیه می شود آزمایشگاه به منظور جلوگیري از آلودگی درحین کار، کشت را در زیر کابینت بیولوژیک کلاس دو انجام دهد.

عفونت بیمارستانی و انواع آن

تعریف عفونت بیمارستانی و انواع شایع آن

تعريف عفونت هاي بيمارستاني و انواع آن

تعريف  عفونت
بشر از ابتدای شروع زندگی بر کره خاکی همواره در حال مبارزه در برابر عوامل طبیعی مثل سرما، گرما و بسیاری از عوامل بیماری آفرین و عفونت زا بوده است زمانیکه انسان حاضر به قبول ضعف و شکست باشد از موقعیت ممتاز کنونی محروم گردیده و با نابودی تدریجی نسل خویش روبرو خواهد شد.
فرهنگ عمید در تعریف لغوی عفونت را فاسد شدن یا برگشتن طعم چیزی بیان می کند اما برای تشریح ابعاد تخصصی تر به ذکر برخی تعاریف تخصصی می پردازیم.
1ـ حضور ارگانیزم های بیماریزائی که قادرند اختلال در علائم حیاتی (درجه حرارت و تغییر تعداد گلبولهای خون) و حالت تعادل و توازن طبیعی بدن ایجاد نماید.
2ـ جایگزینی عوامل بیماریزا شامل انواع باکتری، ویروس، قارچ و آنگلها در قسمتهای مختلف بدن میزبان را عفونت گویند.
پس در جمع بندی می توان نتیجه گرفت عفونت زمانی بروز می کند که عامل بیماریزا به بدن میزبان وارد شده و سیستم ایمنی را تحریک نماید. اثر این مقابله نیز غالباً به اختلال در عملکرد طبیعی بدن اثبات می شود.
ذکر این نکته ضروریست که اگر عامل مهاجم بتواند بطور زنده و فعال در خارج از سیستم ایمنی بدن فرد باقی بماند حالت حاد بیماری بروز کرده اما در صورتیکه وارد این سیستم شده و برای مقاومت در برابر انهدام خود نقطه ای از بدن میزبان را برای تجمع انتخاب کند. حالت مزمن بیماری مشاهده خواهد شد.
پس حاصل آنکه در ابتلا به یک عفونت علاوه بر قابلیت پذیرش بیماری در انسان و کاهش مقاومت عمومی بدن لزوماً قدرت بیماریزایی میکروب مهاجم نیز باید در حد کافی باشد. تا بتواند زمینه مساعدی در بدن برای ابتلاء به بیماری ها را فراهم نماید. بدن ما برای دفاع در برابر میکروارگانیسم ها به عنوان عوامل ایجاد کننده عفونت (عوامل عفونی مهم عبارتند از ویروس ها، باکتریها، ریکتزیاها، قارچ ها و انگل ها)
مجهز به مکانیسم های دفاعی و موانع بازدارنده مهمی بشرح زیر می باشد.
1ـ پوست اولین سد دفاعی بدن است که دارای PH ویژه و اسید های چرب و لیزوریم ها می باشد.
2ـ سطوح مخاطی: معده با تغییرات PH و دستگاه فوقانی تنفس با حرکات مداوم مژکها و ترکیب ویژه ترشحات بزاق و مجاری مختلف بدن عمل می کند.
3ـ سیستم ایمنی: عمل کردهای اختصاصی و غیر اختصاصی سیستم دفاعی در خارج از بدن نقش خود را ایفا می کند عوامل عدیده و گوناگون قادر به تضعیف و یا انهدام این مکانیسم ها وعبور از موانع بازدارنده طبیعی بدن هستند که اختلال در عمل کرد هر یک از سطوح فوق منجر به بروز بیماریهای خاصی خواهد شد.
تمامی عوامل فرصت طلب و بیماریزا برای ایجاد بیماری در فرد یکی از راههای زیر را برای ورود به بدن ما را انتخاب می کنند.
الف) تماس مستقیم: از طریق ترشحات بدن مثل ادرار، خلط، چرک و ترشحات زخم های باز.
ب) تماس غیر مستقیم: تماس با وسایل و ابزارها مانند ظروف، ملحفه، تجهیزات و ابزارهای طبی مشترک.
ج) سرایت از حاملین و ناقلین: شامل انسان، حشرات و برخی عوامل بیماریزای محیطی (گرد و غبار/ آب و هوا) که قادرند براحتی عفونت ها را از فردی به فرد دیگر منتقل نمایند.

تعریف عفونت بیمارستانی

عفونت بیمارستانی به عفونتی گفته می شود:
 که افراد بستری در بیمارستان در مدت زمانی که در بیمارستان بسر می برند به آن مبتلا می شوند و تظاهرات بیماری ممکن است در حین بستری بودن و یا بعد از مرخص شدن بیمار بروز کند. معمولاً عفونت هایی که بعد از 48 تا 72 ساعت ظاهر می شوند را به عنوان عفونت های بیمارستانی قلمداد می کنند و اگر در مدت کمتر از 48 ساعت بعد از بستری شدن بیمار عفونتی اتفاق بیفتد احتمال اینکه فرد در هنگام پذیرش در بیمارستان در مرحله کمون آن بیماری بسر می برده است می باشد . عفونت بیمارستانی باعث افزایش هزینه ها – طولانی شدن بهبودی – ناتوانی و مرگ بیماران می شود.
در مورد بیمارانی که بعد از ترخیص دچار عفونت می گردند زمانی این بیماران در تعریف عفونت بیمارستانی گنجانده می شوند که:
الف) 7-10 روز پس از ترخیص بیمار که به علت داخلی بستری بوده هیچ اقدام جراحی خاصی صورت نگرفته است.
ب) تا یک ماه پس از ترخیص به علت جراحی که Implant برای بیمار کار گذاشته نشده باشد مانند : لاپاراتومی ، آپاندکتومی و هرنی.
ج) تا یک سال بعد از جراحی که برای بیمار Implant کار گذاشته شده باشد مثل عمل های ارتوپدی که پیچ و پین و پلاک و … کار گذشته می گردد.
افرادیکه در معرض ابتلاء به عفونت بیمارستانی هستند. در کل سه گروه در معرض خطر ابتلاء به عفونتهای بیمارستانی می باشند.
1ـ بیمار       2ـ پرسنل سيستم درماني       3- جامعه
ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﺑﺪﻥ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ، ﺩﭼﺎﺭ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﮔﺮﺩﺩ ﻭﻟﻲ ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻋﻔﻮﻧـﺖ ﻫـﺎﻱ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻧﻲ، ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺍﺩﺭﺍﺭﻱ ( ۴۲ %) ، ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺗﻨﻔﺴﻲ ﺗﺤﺘـﺎﻧﻲ (ﺩﺭ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺩﻳﮕـﺮ ﺑـﻪ ﻋـﺪﺩ ۱۱ % ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ) ﻳــﺎ ﭘﻨﻮﻣﻮﻧﻲ ( ۱۵ % ﺗﺎ ۲۰ %) ، ﻋﻔﻮﻧـﺖ ﻧﺎﺷـﻲ ﺍﺯ ﺯﺧـﻢ ﺟﺮﺍﺣـﻲ ( ۲۴ %) ﻭ ﻋﻔﻮﻧـﺖ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﮔﺮﺩﺵ ﺧﻮﻥ ( ۵ – ۱۰ %) ، ﺍﺯ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭﻧﺪ. ﻃﺒـﻖ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻫﺎﻱ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ، ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺍﺩﺭﺍﺭﻱ، ﺷﺎﻳﻊ ﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﭘﻨﻮﻣﻮﻧﻲ ﻛﺸﻨﺪﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎﻱ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻧﻲ ﻣﺤـﺴﻮﺏ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ ﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭ ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ ﻣﺮﺍﻛﺰ، ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻧﻲ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﮔﺮﺩﺵ ﺧﻮﻥ، ﻋﻠﺖ ﺍﺻﻠﻲ ﻣﺮﮒ ﺑﻴﻤﺎﺭﺍﻥ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.

ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻧﻲ

ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎﻱ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻧﻲ ﺍﺯ ﭼﻨﺪ ﺟﻨﺒﻪ ﺣﺎﺋﺰ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ :
·  ﻣﺮﮒ ﻭ ﻣﻴﺮ ﻭ ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ ﺑﻴﻤﺎﺭﺍﻥ
· ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻃﻮﻝ ﻣﺪﺕ ﺑﺴﺘﺮﻱ ﺑﻴﻤﺎﺭﺍﻥ ﺩﺭ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ
· ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﻱ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺷﺪﻥ ﺍﻗﺎﻣﺖ ﺑﻴﻤﺎﺭﺍﻥ، ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺗﺸﺨﻴﺼﻲ ﻭ ﺩﺭﻣﺎﻧﻲ ﺭﺍﻩ ﻫﺎﻱ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﻴﻜﺮﻭﺍﺭﮔﺎﻧﻴﺴﻢﻫﺎ ﺩﺭ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ
ﺩﺭ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﻣﻴﻜﺮﻭﺍﺭﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﻃـﺮﻕ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﮔﺮﺩﻧـﺪ ﻭ ﮔـﺎﻫﻲ ﻳـﻚ ﻣﻴﻜﺮﻭﺏ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﭼﻨﺪ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮﺩ.
ﺭﺍﻩ ﻫﺎﻱ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﻴﻜﺮﻭﺍﺭﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ ﺩﺭ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ ﺍﺯ :
۱ـ  ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻤﺎﺱ (Contact) : ﺗﻤﺎﺱ، ﺷﺎﻳﻊﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎﻱ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲ ﺁﻳﺪ  ﻭ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺯﻳﺮ ﮔﺮﻭﻩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﺩ :
 ·  ﺗﻤﺎﺱ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺳﻄﻮﺡ ﺑﺪﻥ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﻴﻜﺮﻭﺍﺭﮔﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎ ﺑﻴﻦ ﻣﻴﺰﺑﺎﻥ ﺣﺴﺎﺱ ﻭ ﻓﺮﺩ ﺩﭼﺎﺭ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻳﺎ ﻛﻠﻮﻧﻴﺰﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﻣﻴﻜﺮﻭﺏ
· ﺗﻤﺎﺱ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻴﺰﺑﺎﻥ ﺣﺴﺎﺱ ﺑﺎﺷﻲء ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺁﻟﻮﺩﻩ (ﻭﺳﺎﻳﻞ، ﺳﻮﺯﻥ، ﭘﺎﻧﺴﻤﺎﻥ، ﺩﺳﺘﻜﺶ ﺁﻟﻮﺩه)
 ·  ﻗﻄﺮﻩ ( Droplet) ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮﺩ ﺣﻴﻦ ﻋﻄﺴﻪ، ﺳﺮﻓﻪ ﻭ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮﺩﻥ، ﺣﻴﻦ ﺳﺎﻛﺸﻦ ﻛﺮﺩﻥ  ﻳﺎ ﺑﺮﻭﻧﻜﻮﺳﻜﻮﭘﻲ ﻭ ﻣﻮﺍﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻣﻠﺘﺤﻤﻪ، ﻣﺨﺎﻁ ﺑﻴﻨﻲ ﻳﺎﺩﻫﺎﻥ
۲ ـ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻫﻮﺍ  (Airborne)
۳ ـ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﺁﻟﻮﺩﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻏﺬﺍ، ﺁﺏ، ﺩﺍﺭﻭﻫﺎ ﻭ ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ ﻭ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺁﻟﻮﺩﻩ
۴ ـ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺎﻗﻠﻴﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺸﻪ، ﻣﮕﺲ ﻭ ﻣﻮﺵ ﻛﻪ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﭼﻨﺪﺍﻧﻲ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻋﻔﻮﻧﺖﻫﺎﻱ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻧﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ .

انواع عفونت هاي بيمارستاني عبارتند از :

عفونت‌ زخم عمل‌ جراحی‌

عفونت‌ زخم‌ جراحی‌ عبارت‌ است‌ از عفونت‌ حاصل‌ از آلودگی‌ باکتریایی،‌ در حین‌ یا پس‌ از عمل‌ جراحی‌. عفونت‌های بعد از عمل جراحی ممکن است سبب مشکلات شدید، از جمله نقص در فرآیند ترمیم محل جراحی، سپسیس (عفونت خون)، آسیب عضوی و حتی مرگ شود.
علایم‌ شایع‌
ـ معمولا در عرض‌ 5 تا 10 روز پس‌ از جراحی،‌ علائم زیر شروع‌ می‌شوند، ولی‌ در برخی‌ موارد چند هفته‌ بعد آغاز می‌گردند:
ـ درد و قرمزی‌ اطراف زخم‌ جراحی‌
ـ چرک‌ و تجمع‌ سایر مایعات‌ در اطراف‌ بخیه‌ها
ـ تب‌ (گاهي اوقات )
علل‌:
عفونت‌ با باکتری‌ها شامل‌ استرپتوکوک‌ها، استافیلوکوک‌ها یا سایر میکروب‌ها ایجاد می شود. علی‌رغم‌ اعمال روش‌های‌ ضدعفونی‌کننده‌ جدید قبل‌ از عمل‌ جراحی‌ و مراقبت‌های‌ خوب‌ پس‌ از عمل‌، گاهی‌ عفونت‌ ایجاد می‌شود.
عوامل‌  خطر :
ـ اشخاص‌ مسن‌تر
ـ تغذیه‌ ناکافی
ـ  هر گونه‌ بیماری‌ مزمن‌ به‌ ویژه‌ دیابت
ـ جراحی‌ دستگاه‌ گوارش‌
ـ استفاده‌ از داروهای‌ سرکوبگر دستگاه ایمنی‌
ـ  بیماران‌ چاق‌
ـ  بیماران‌ مبتلا به‌ صرع
پیشگیری‌
ـ تجویز آنتی‌بیوتیک قبل از عمل جراحی در زمان مناسب
ـ  مطمئن شدن از این که بیمار در بهترین وضعیت ممکن قبل از جراحی انتخابی است
ـ  استفاده از محلول‌های ضدمیکروبی در اطراف برش جراحی (کودان تنتور)
ـ رعایت نکات استریل (از بین بردن هر نوع باکتری یا سایر میکروارگانیسم‌ها، مثل ویروس‌ها یا انگل‌ها) در اطراف محل جراحی و وسایل عمل و نیز استفاده کارکنان اتاق عمل از لباس‌، کلاه و ماسک تمیز
ـ استفاده‌ از آنتی‌بیوتیک‌های‌ خاص‌ مثل‌ نئومایسین‌ پیش‌ از جراحی‌ در دستگاه‌ گوارش‌ برای‌ استریل‌ کردن‌ لوله‌ گوارشی‌
ـ تمیز کردن‌ کامل‌ پوست‌ قبل‌ از جراحی‌ (با استفاده از محصولات آسپتومن، دسدرمان پیور و مانوژل شرکت آرکا بهپویان)
ـ استفاده‌ هر چه‌ کمتر از بخیه‌
ـ  انتخاب مناسب آنتی‌بیوتیک بعد از عمل
ـ  زمان و طول مدت مناسب برای مصرف دوز مناسب آنتی‌بیوتیک
ـ   کوتا‌ه‌ کردن موها (به جای تراشیدن) اطراف محل برش جراحی
ـ نگهداری سطح قندخون در حد مناسب در افراد دیابتی (مخصوصا برای برای افرادی که جراحی قلب دارند)
ـ  حفظ دمای بدن در حد طبیعی در بیمارانی که جراحی روده بزرگ دارند.
درمان‌
ـ تجویز آنتی‌بیوتیک، گاهی از راه خوراکی، اما اغلب از طریق وریدی برای عفونت‌های جدی.
ـ در بسیاری از موارد، از محل آلوده کشت برداشته می‌شود تا مشخص ‌شود آیا باکتری مقاوم است (در این مواقع باکتری به درمان‌های آنتی‌بیوتیکی معمول پاسخ نمی‌دهد.)
ـ باز کردن مجدد برش جراحی برای خارج کردن چرک، آبسه (تجمع مایع عفونی)، یا هماتوم (تجمع خون و لخته خونی که می‌تواند عفونی شود.)
ـ اگر از جسم خارجی (مثل پروتز)‌ استفاده شده است و عفونت‌ جدی است، خارج کردن آن ها ممکن است برای رفع عفونت ضروری باشد.
ـ مراقبت‌های حمایتی، شامل مایعات، داروها برای کاهش تب و داروهای مسکن ، گاهی لازم است. اگر عفونت شدید است، ممکن است بیمار نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته یا حتی در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) جهت درمان بستری شود.
ـ استفاده‌ از کیسه‌ گرم‌ یا کمپرس‌ گرم
ـ در صورتی‌ که‌ زخم‌ ترشح‌ کند، لباس ها را به‌ دفعات‌ عوض‌ کنید.
ـ  جراحی‌ برای‌ برش‌ و تخلیه‌ آبسه ‌ زخم‌ (گاهی‌ اوقات‌) ممکن‌ است‌ لازم‌ باشد.

عفونت خون یا سپسیس (sepsis)

عفونت خون باعث شوک می شود
عفونت خون یا سپسیس (Sepsis) شرایطی است که بدن در حال مبارزه با یک عفونت شدید است که از طریق جریان خون منتشر شده است. در عفونت خون، لخته خون باعث کاهش جریان خون می گردد و در نتیجه مواد مغذی و اکسیژن، به خوبی به اندام های حیاتی نمی رسند. در برخی موارد شدید، یک و یا چند اندام از بین خواهند رفت.
در بدترین شرایط، عفونت خون موجب افت سریع فشار خون می شود که به نام ” شوک عفونی” خوانده می شود. این شوک می تواند منجر به نارسایی ریه ها، کلیه ها، کبد و در نهایت مرگ شود.
عفونت خون در اثر واکنش سیستم دفاعی بدن در مقابل عوامل عفونی از قبیل باکتری، ویروس و یا قارچ نیز ایجاد می شود.
افراد در معرض خطر عفونت خون
1ـ افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف می باشند. ضعیف شدن سیستم ایمنی می تواند در اثر بیماری ها (مانند دیابت و ایدز) و یا داروها (مانند شیمی درمانی و یا استروئیدها) باشد. استفاده از داروهای قوی در بیماران سرطانی و پیوند عضو موجب ضعیف شدن سیستم ایمنی می گردد.
2ـ  نوزادان نیز از آنجایی که هنوز سیستم ایمنی بدنشان تکامل نیافته است، نیز جزو افراد در معرض خطر می باشند.
3ـ افراد مسن و افرادی که دارای بیماری مانند دیابت می باشند.
4ـ افراد بستری در بیمارستان نیز در معرض خطرند، زیرا تزریق وریدی، زخم های جراحی و یا زخم های بستر موجب عفونت خون می گردد.
علل عفونت خون
بسیاری از میکروب ها باعث این عفونت می گردند. باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها می توانند موجب عفونت خون گردند.
عفونت باکتریایی خون یکی از شایع ترین آنها می باشد.
عفونت ریه (پنومونی)، عفونت مثانه و کلیه (عفونت ادراری)، عفونت پوست (سلولیت)، عفونت شکم (مثل التهاب آپاندیس)، عفونت استخوان و عفونت مغزی (مثل مننژیت) می توانن در بدن پخش شوند و عفونت خون را به وجود آورند.
عفونت های پس از عمل جراحی هم می توانند موجب عفونت خون گردند.
در بدترین شرایط، عفونت خون موجب افت سریع فشار خون می شود که به نام شوک عفونی خوانده می شود
عوامل خطر عفونت خون
ـ  افراد خیلی جوان و مسن
ـ افرادی که داروهای سرکوب گر سیستم ایمنی را دریافت می کنند، از قبیل: گیرندگان پیوند عضو
ـ  بیماران تحت درمان با شیمی درمانی یا پرتودرمانی
ـ افرادی که طحال خود را با جراحی درآورده اند، زیرا طحال با عفونت ها می جنگد.
ـ  افرادی که داروهای استروئیدی را به مدت طولانی مصرف می کنند.
ـ افرادی که دارای بیماری ایدز، دیابت و یا سیروز کبدی می باشند.
ـ افرادی که دارای سوختگی و یا جراحت شدیدی شده اند.
ـ افرادی که دارای عفونت هایی از قبیل: ذات الریه، مننژیت، سلولیت (عفونت پوست) و عفونت دستگاه ادراری هستند.
علائم عفونت خون
از آنجا که عفونت خون می تواند در هر منطقه ای از بدن رخ دهد، دارای علائم مختلفی می باشد. تنفس تند و تغییر در وضعیت روانی از قبیل کاهش سطح هوشیاری و گیجی ممکن است از اولین نشانه های عفونت خون باشد.
سایر علائم عبارتند از:
ـ تب. البته برخی مواقع، دمای بدن طبیعی و یا حتی پایین می باشد.
ـ لرز
– ضربان سریع قلب
ـ افت فشار خون
ـ  سردرگمی و سراسیمه بودن
ـ  سرگیجه
ـ  کاهش ترشح ادرار
ـ تهوع و استفراغ
ـ  اسهال
ـ  بثورات پوستی
 ـ بثورات قرمزرنگ و یا نقاط قرمز رنگ در بدن
ـ   درد مفاصل مچ دست، آرنج، پشت، ران، زانو و مچ پا
چه موقع باید سریعا نزد پزشک رفت؟
ـ  اگر نوزاد شما کمتر از دو ماه سن دارد و دارای تب، بیحالی، کم شیر خوردن، تغییر رفتار و یا دارای بثورات پوستی غیرعادی شده است، به پزشک مراجعه کنید.
ـ  اگر دارای گیجی، سرگیجه، تپش قلب، تنفس سریع، تب، لرز و بثورات جلدی شدید، به پزشک مراجعه کنید.
راه های تشخیص عفونت خون
ـ   آزمایش خون
ـ  آزمایش خلط، ادرار، مایع نخاع و یا محتویات آبسه
ـ  تصویربرداری با اشعه X از قفسه سینه برای بررسی ذات الریه
ـ سی تی اسکن از شکم
با انجام سر موقع واکسیناسیون کودکان، میزان این عفونت کاهش می یابد
درمان عفونت خون
معمولا فرد بیمار در بیمارستان و در بخش مراقبت های ویژه بستری می شود.
ـ بیمار نیاز به ماسک اکسیژن دارد.
ـ آنتی بیوتیک وریدی به بیمار تجویز می شود.
ـ پزشک ممکن است محلول نمکی (سالین) و داروهایی برای افزایش فشار خون تجویز کند.
ـ اگر عفونت در شکم وجود داشته باشد، عمل جراحی برای تخلیه عفونت لازم می باشد.
ـ بنا به شدت و اثر عفونت خون، ممکن است دیالیز کلیه لازم باشد.
 پیشگیری از عفونت خون
ـ مهمترین راه پیشگیری، جلوگیری از بروز هر گونه عفونت در بدن می باشد. اگر هم عفونت رخ دهد، باید سریعا آن را درمان کرد تا وارد گردش خون نشود.
ـ با انجام برنامه های واکسیناسیون کودکان (سر موقع)، این عفونت کاهش می یابد.
ـ عفونت های مرتبط با بیمارستان که منجر به عفونت خون می گردند، با رعایت بهداشت و شستن دست ها کاهش می یابند.

عفونت هاي ادراري

بطور معمول 5- 10% بيماران بستري دچار عفونت بيمارستاني مي شوند. عفونت كسب شده بيمارستاني در امريكا سالانه بيش از 2 ميليون بيمار است و  سبب حدود 88000 مرگ را مي شود. عامل 45-40% عفونت بيمارستاني عفونت ادراري است حدود 80% بعلت سوند و حدود 20% بعلت دستكاري مجاري ادراري است.
حدود 20-15% بيماران آلودگي ميكروب را از داخل مجرا كسب مي كنند. عفونت در كيسه جمع آوري در 24-48 ساعت بعد تظاهر مي كند.
در مثانه 100 ميكروب در CC در 24-48 ساعت به 105 مي رسد. راه اصلي ورود ميكروب پري اورترال است (70-80% ) كه منشاء ميكروب پري آنال و …
عوارض عفونت ادراري
ـ باكتري اوري
ـ باكتريمي ( 3% باكتريواوري سبب باكتريمي مي شود)
ـ پيوري
ـ پيلونفريت
ـ سپسيس و نارسايي مولتي ارگان و مرگ
جلوگيري از عفونت مجاري ادراري
ـ فقط در صورت نياز سوند زده شود ( براي راحتي جهت مراقبت اين كار انجام نشود )
ـ روش  اسپتيك براي سوند زدن رعايت شود ( آموزش روش و يادآوري آموزش به فواصل توصيه مي گردد )
ـ در اولين فرصت سوند خارج شود
ـ دستكاري يا  بازكردن سيستم را به حداقل برسانيد
ـ اتصالات محكم بسته شود
ـ استفاده ازمواد ضد باكتري موضعي و ضد عفوني كيسه و استفاده از كاتتر حاوي بنرات نفره در پيشگيري مورد تائيد همگان قرار نگرفت.
ـ مصرف آنتي بيوتيك  به دليل ديگر در بيماران در 4 روز اول سوند گذاري  عفونت را كم، ولي افزايش ريسك ميكروب مقاوم و قارچ مي  شود.
ـ  كاتتر كاندومي براي مردان بدون انسداد مناسب است. البته اگر رعايت نشود ريسك عفونت برابر با كاتتر است.
ـ سوند گذاري متناوب براي جلوگيري از سوند گذاري طولاني و عفونت مفيد است و بخصوص در جوانان با ضايعه نخاعي توصيه مي شود. در ضمن سوند گذاري متناوب در مواردي كه امكان ايجاد تروما هست نبايد انجام شود.
ـ درمان UTI بيمارستاني بر اساس نوع ميكروب و كشت آنتي بيوگرام منطقي است.
معمول ترين پاتو‍‍ژن عبارتست از :
ـ ايشيريا كولي ، باسيل گرم منفي بيمارستاني ( كلبسيدا پسودومونا، پروتئوس ) و انتروكوك مي باشد. با توجه به اينكه استفاده يك قطعه از كاتتر براي كشت چون ميكروب هاي بيوفيلم و كروت را نشان ميدهند و ممكن است با كشت پاتو‍ژن واقعي متفاوت باشد. تكرار كشت ادرار جهت ارزيابي درمان توصيه مي شود.
ـ وجود كانديدا در ادرار كه در ديابت و بيماران با كاتتر، بيماران دريافت انتي بيوتيك ديده مي شود بيشتر مربوط به كولينيزاسيون قارچ است ولي امكان كانديمي در حدود 10% موارد بيماران نقص ايمني و تونرو پني و بيماران ICU گزارش شده است . در مورد درمان كانديدوري مورد بحث و اختلاف نظر است. بعضي شستشو مثانه با امفوتريسين B يا فلوكونازول خوراكي به مدت 3 تا 5 روز توصيه مي كنند.

پنوموني (  عفونت تنفسي )

پنوموني بيمارستاني دومين عفونت بيمارستاني شايع بعد از عفونت ادراري در ايالات متحده آمريكاست.86% اين پنوموني ها ناشي از ونتيلاتور مي باشند . خطر پنوموني در افرادي كه در بخش هاي ويژه متصل به ونتيلاتور و متعاقب آن اينتوبه مي باشند بسيار بالا ميرود.
 پنوموني ناشي از ونتيلاتور(VAP) مدت اقامت در ICU را افزايش مي دهد و هزينه هاي درماني را نيز بسيار بالا مي برد در نتيجه پيشگيري آن بيشتر اهميت پيدا مي كند . دو عامل مهم در ايجاد VAP نقش دارند كه عبارتند از تجمع باكتري هاي گرم منفي در راه هوايي فوقاني و آسپيراسيون اين باكتري ها و انتقال آن به قسمت هاي تحتاني راه هوايي.
 البته راه هاي ديگري نيز براي انتقال وجود دارد كه مورد اهميت است مثلا استفاده از ونتيلاتور مكانيكي كه لازمه آن هم به كار بردن لوله تراشه مي باشد كه خود لوله تراشه عامل انتقال ميكروارگانيسم ها به قسمت هاي پايين تر است
 طي تحقيقي كه Feldman وهمكاران پيرامون كلونيزاسيون باكتري ها روي لوله تراشه انجام دادند دريافتند كه طي 12 ساعت بعد از گذاشتن لوله تراشه كلوني ها تشكيل شده و تا 96 ساعت به حداكثر خود رسيدند. راه هاي ديگري نيز جهت انتقال عوامل بيماري زا قابل ذكر است كه رعايت هر كدام از آن ها نتيجه خوبي را جهت پيشگيري از VAP در بر دارد. مثلا ريختن نرمال سالين به داخل لوله تراشه هنگام ساكشن كردن٬ كه اين امر باعث انتقال باكتري ها به راه هاي هوايي تحتاني و افزايش خطر پنوموني مي گردد. مسير مقعدي- تنفسي يك روش ديگر انتقال است كه از طريق دست آلوده پرسنل صورت مي گيرد .
گذشته از اينها كمبود پرسنل كارشناس نيز اثر مستقيم روي افزايش ميزان پنوموني بيمارستاني دارد مراقبت هاي انجام شده براي بيماران در بخش ICU فقط بايد از طريق كارشناسان پرستاري صورت گيرد لذا مجريان بيمارستاني اين امر را مورد توجه قرار دهند كه نبايد از افراد كمكي و فرعي در امر مراقبت استفاده كنند.
 عوامل ديگر مرتبط با VAP شامل:
 پذيرش در – ICU استفاده از لوله هاي غذايي يا – NGT استفاده از آنتي بيوتيكهاي وسيع الطيف- اختلال راه هوايي- كما- هيپوتنشن اسيدوز- لكوپني و … مي باشد . در سال1997 مركز كنترل بيماري ها (CDC) براي كاهش VAP راه كار هاي ارائه كرده كه شامل موارد زير است.
كاهش آسپيراسيون:
1- ساكشن مرتب دهان براي جلوگيري از آسپيراسيون
2- تخليه دوره اي مايعات داخل لوله ونتيلاتور دور از بيمار
3- بالا بردن سر تخت به ميزان 45 درجه
4- پايش حجم باقيمانده معده براي جلوگيري از نفخ
 5- اجتناب از لوله گذاري مجدد تراشه تا حد امكان.( در صورت نياز استفاده از دارو هاي آرام بخش در بيماران آژيته اي كه ممكن است لوله تراشه خود را خارج كنند )
6-اطمينان از محل قرار گيري لوله تغذيه و بررسي تحرك روده
7- پروفيلاكسي از زخم استرسي دستگاه گوارش به وسيله دارو هاي غير قليايي كننده مثل سوكرالفيت ( زخم استرسي به عنوان يك معيار بالقوه ايجاد شونده در ICU مي باشد)
جلوگيري از كلونيزاسيون:
1- بهداشت مداوم دهان با شستشوي ضد عفوني كننده مثل كلر هگزيدين روزي 2 بار
2- شستشوي كامل دست ها به طور دقيق و مرتب بعد و قبل از انجام پروسيجر ها
3- استفاده از آنتي بيوتيك با توجه به جواب كشت .
4- اجتناب از لوله گذاري بيني-تراشه اي و بيني- معده اي به علت خطر سينوزيت
 5- به حداقل رساندن شستشو با نرمال سالين موقع ساكشن كردن.
6- تعويض دستكش و گان بعد از مراقبت از يك بيمار به بيمار ديگر
نتيجه:
 براي جلوگيري از VAP نبايد فقط روي يك ريسك فاكتور تمركز كرد بلكه بايد از يك پروتكل كلي تبعيت كرد و اين پروتكل و مراقبت هاي ويژه بايد در بين پرسنل آموزش داده و بعد ازآن تمرين و ارزيابي شوند. با رعايت اين اصول به طور چشمگيري از مورتاليتي و موربيديتي در ICU كاسته مي شودكه اينها بستگي به برنامه هاي آموزشي و سياست هاي مديران بيمارستاني دارد.